Żelaznowski & Głowiński - Kancelaria Radców Prawnych

W praktyce gospodarczej częstym problemem jest wyegzekwowanie swoich należności od dłużnika. Może to się okazać tak samo trudne nawet w przypadku, w którym sąd stanął po naszej stronie i doszło do zajęcia całego majątku naszego dłużnika. Co zrobić jeżeli dłużnikiem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, a jej majątek nie wystarczy do spłacenia dłużnej kwoty do pełnej wysokości?

Bezskuteczna egzekucja przeprowadzona na majątku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie musi jeszcze oznaczać definitywnego braku szansy odzyskania pieniędzy. Ustawodawca wprowadził bowiem odpowiedzialność majątkową członków zarządu spółki. Oznacza to, że taki członek zarządu może odpowiadać całym swoim majątkiem za długi spółki, ale dopiero wtedy, gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, a członkowi zarządu nie uda zwolnić się z odpowiedzialności, o czym niżej. Reguluje to wprost art. 299 § 1 Kodeksu spółek handlowych. W przypadku kilkuosobowego zarządu jego członkowie ponoszą solidarną odpowiedzialność za zobowiązania spółki. Można więc zażądać zapłaty długu od wszystkich członków zarządu razem, lub całą kwotę od każdego z nich z osobna. Wybór należy do wierzyciela.

Członek zarządu może jednak starać się uniknąć odpowiedzialności

Odpowiedzialność członków zarządu za długi spółki z o.o. doznaje jednak pewnych ograniczeń. Ustawodawca określił bowiem konkretne warunki, które muszą zostać spełnione, aby zastosować odpowiedzialność członków zarządu. Jak już wcześniej wspomniano, wpierw należy przeprowadzić postępowanie egzekucyjne na majątku spółki. Następnie egzekucja ta musi być niewystarczalna do zaspokojenia naszych roszczeń. Dodatkowo należy mieć na względzie, że członek spółki może zwolnić się z odpowiedzialności za długi spółki jeżeli wykaże, że nastąpiła jedna z trzech sytuacji.

Najczęściej zwolnienie menadżera za długi spółki wynika z faktu, że złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcie postępowania układowego zostało zgłoszone przez zarząd we właściwym czasie. Następną sytuacją zwalniającą z odpowiedzialności jest fakt, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nie nastąpiło z winy konkretnego członka zarządu (a zarząd jest wieloosobowy). Ostatnią furtką ratunku jest wykazanie, że przez niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody.

Tak więc może dotyczyć to zarówno przypadku kiedy zarząd w ogóle nie złożył wniosku o ogłoszenie upadłości jak i wtedy, gdy spóźnił się i złożył go po terminie wskazanym przez prawo upadłościowe i naprawcze. Zarząd jest bowiem zobowiązany do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki w terminie 14 dni od dnia, w którym spółka przestała być wypłacalna i utraciła płynność finansową. Dzieje się tak, kiedy spółka nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych lub brak jej funduszów wystarczających na pokrycie długów.

Czy zawsze wymagana jest bezskuteczna egzekucja z majątku spółki?

Okazuje się, że nie. Warto zwrócić uwagę na interesujące orzeczenie Sądu Najwyższego, które istotnie wpływa na możliwość wyegzekwowania długu spółki z majątku członków zarządu. Sąd Najwyższy w wyroku z 25 września 2014 roku (sygn.: II CSK 790/2013) wprowadził bowiem możliwość pominięcia obowiązku przeprowadzenia egzekucji na majątku spółki. Wskazał, że w szczególnie uzasadnionych wypadkach dopuszczalne jest odstępstwo od zasady, według której wierzyciel, powołujący się na bezskuteczność egzekucji przeciw spółce z o.o., nie może pozwać członka zarządu. Dotyczy to przypadków, gdy nie można uzyskać tytułu egzekucyjnego względem spółki ze względu na wszczęcie wobec niej postępowania upadłościowego lub wykreślenia z rejestru przedsiębiorców wskutek zakończenia postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku. Sąd Najwyższy wskazał, że w takim przypadku, aby mieć możliwość pozwania członków zarządu, wierzyciel nie musi starać się o przeprowadzenie postępowania egzekucyjnego względem spółki. Wystarczy, że wykaże swoją należność innym dowodem np.: zatwierdzona listą wierzytelności sporządzoną dla potrzeb prowadzonego względem spółki postępowania upadłościowego.